Jest nieprawidłową immunologiczną odpowiedzią organizmu, który reaguje jakościowo odmiennie na zwyczajowo spożywane pokarmy lub związki dodawane do żywności w sposób powtarzalny i odtwarzalny jeśli chodzi o objawy. Jest uznawana za pierwszy kliniczny sygnał potencjalnej choroby atopowej; może się ujawnić w każdym wieku, ale z uwagi na specyficzny stan morfologiczno- biochemiczno- immunologiczny przewodu pokarmowego niemowląt i małych dzieci najczęściej jest stwierdzana w tym okresie życia.
Do rozwoju alergii pokarmowej poza czynnikami genetycznymi konieczna jest ponadto ekspozycja organizmu na alergeny pokarmowe (trofoalergeny). Wśród czynników ryzyka wymienia się ponadto wczesne wprowadzanie do diety mieszanek mleka krowiego oraz produktów stałych (tzw. weezning time). Oczywiście, istotny jest czas karmienia naturalnego. Jednak jego ochronna rola zapobiegania rozwojowi nadwrażliwości pokarmowej u dziecka jest ciągle przedmiotem dyskusji, wobec faktu obecności tych alergenów w mleku matki, które spożywa jako produkty odżywcze.
Objawy alergii pokarmowej mogą być jednonarządowe lub dotyczyć kilku narządów (układów) jednocześnie. Z tego też powodu możemy wyróżnić kilka postaci klinicznych nadwrażliwości, opierając się na objawach stwierdzanych w alergii na białka mleka krowiego:
żołądkowo-jelitową,
skórną,
z układu oddechowego i/lub uszu,
z niedożywieniem przewlekłym,
wstrząsową,
oraz inne, rzadsze objawy kliniczne, tj. np. niedokrwistość, znaczny niedobór masy ciała, nadpobudliwość.
U dzieci starszych, powyżej 3. r. ż. pomocne w rozpoznaniu procesu alergicznego może być stwierdzenie:
szaro-ziemisty lub blady kolor powłok skórnych,
wyraz twarzy dziecka świadczący o stałym zmęczeniu, obrzęknięte lub sino zabarwione okolice oczodołów (tzw. podkrążone oczy),
uczucie lub objawy zatkania nosa, salut alergiczny (wycieranie nosa ręką z powodu stałego wycieku wydzieliny śluzowej), obecność poprzecznej zmarszczki na nosie,
obłożony (pobrużdżony, geograficzny) język,
długie rzęsy,
różne nawyki mimowolne (tiki, grymasy twarzy, dłubanie w nosie, pocieranie nosa, chrząkanie, przetykanie - fukanie, chrapanie, obgryzanie paznokci), mierny stopień odżywienia lub niedobór masy ciała.
Generalnie objawy alergii pokarmowej można podzielić na:
reakcje skórne
pokrzywka (obrzęk naczynioruchowy),
atopowe zapalenie skóry,
grudzik uczuleniowy,inne zmiany z towarzyszącym świądem, suchość skóry
reakcje z układu oddechowego
utrzymujący się katar lub stale zatkany nos,
nawracające infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych,
zapalenia uszu,
obrzęk krtani,
astma,
objawy żołądkowo-jelitowe
kolka brzuszna
wymioty i biegunka
brak apetytu
nieprawidłowe stolce (biegunki, zaparcia)
bóle brzucha, nudności
nieprawidłowe przyrosty masy ciała,
reakcje neurologiczne
ciągłe rozdrażnienie, nadmierna ruchliwość,
zaburzenia snu,
migrena, bóle głowy,
reakcje uogólnione - wstrząs anafilaktyczny (zagrożenie życia - wymagany jest natychmiastowy kontakt z lekarzem!). gwałtowna reakcja organizmu na zjedzony produkt zawierający substancję, na którą dziecko jest uczulone. Objawy są ogólnoustrojowe i zawsze groźne: bladość, wymioty, przyspieszone bicie serca, duszność, biegunka.
Aleria pokarmowa charakteryzuje się różnorodnością objawów. Alergia pokarmowa może występować z innymi chorobami. Jest to powodem trudności w jej rozpoznaniu. Objawy dermatologiczne pozwalają na bardzo szybkie wykrycie alergii, a diagnostyczne wyzwanie polega na identyfikacji uczulającego alergenu. W przeciwieństwie do tego alergie pokarmowe dają obraz choroby zbliżony do chronicznego zapalenia przewodu pokarmowego. Obok reakcji nadwrażliwości typu I wydaje się, że towarzyszy jej nadwrażliwość typu późnego lub alergiczne przewlekłe zapalenie przewodu pokarmowego.
Objawy alergii pokarmowej u dziecka
ulewa, wymiotuje,
cierpi na kolkę,
bóle brzucha,
sapka (zatkanie się nosa bez wydzieliny,)
ma biegunki, luźne stolce z domieszką krwi lub przeciwnie - zaparcia.
zdarza się też, że odczuwa silną niechęć do jedzenia danego pokarmu.
wysypka to najczęstszy objaw uczulenia na mleko.
niemowlę ma szorstkie, czerwone policzki i suchą skórę.
dzieci starsze mają zmiany na płatkach usznych, w zgięciach łokci i kolan, rzadziej na całym ciele.
Zmianom skórnym towarzyszy duże swędzenie. Występuje również uporczywy katar, swędzenie nosa, chrypka, chrząkanie, przewlekły kaszel, obrzęk krtani, zapalenie ucha środkowego, czasem duszność.
mogą również występować takie objawy jak:
moczenie nocne,
podkrążone oczy,
bóle stawów,
obrzęki,
bóle mięśniowe,
nadmierne pocenie się,
zmęczenie,
nadpobudliwość,
zaburzenia koncentracji,
bóle głowy,
podwyższona temperatura.
Wraz z wiekiem ulega zmniejszeniu patogenetyczny udział alergenów pokarmowych. Zatem w okresie poprawy klinicznej po pewnym czasie stosowania diety eliminacyjnej należy podejmować próbę jej rozszerzenia o dotychczas eliminowane pokarmy.
